در اینکه مطمئن ترین راه تشخیص عسل طبیعی روش آزمایشگاهی هست شکی نیست. اما مصرف کننده ای که به دنبال عسل هست معمولا به این روش دسترسی نداره! پس چطور طبیعی بودن عسل را تشخیص بدهیم؟

یک زنبوردار چطور عسل طبیعی را تشخیص می دهد؟

من این سوال را از چند زنبوردار پرسیدم و تقریبا همه آنها یک جواب دادند. یک زنبوردار برای تشخیص عسل طبیعی از حس چشایی و بویایی خودش استفاده می کنه!  این کار برای یک زنبوردار و یا یک عسل خور حرفه ای اصلا سخت نیست.

اگر شما درب یک کندو زنبور عسل را بردارید یک بوی خیلی خاص که ترکیبی از شهد گل، موم و به ویژه بره موم هست به مشام شما میرسه و این بو از ذهن شما پاک نمیشه و هر عسل طبیعی باید رگه هایی از این بو را داشته باشه. اگر شما عسل طبیعی خریداری کرده اید همیشه باید درب آن را بسته نگه دارید و هروقت که درب ظرف عسل را برمیدارید باید رایحه مطبوع عسل به مشام شما برسد و عسل هایی که عطر و بوی خاصی ندارند باید در طبیعی بودنشان شک کرد.

روش دیگر تشخیص عسل طبیعی مزه کردن عسل هست. مزه عسل بسته به منابع شهدی که زنبور استفاده کرده است متفاوت هست اما در بیشتر عسل های طبیعی فروکتوز قند غالب هست و این قند یک شیرینی خاص به عسل می دهد و به طور میانگین عسل را بین 1.1 تا 1.5 برابر از شکر شیرین تر می کند. اما چون شیرینی شکر از ساکارز و شیرینی عسل از فروکتوز هست، با هم فرق می کنند. شما می توانید با مصرف زیاد عسل تفاوت این دو نوع شیرینی را تشخیص دهید.

یک روش کیفی : استاندارد 92 عسل ایران حداکثر رطوبت موجود در عسل را 20 درصد تعیین کرده است و استاندارد امریکا در مورد عسل میزان حداکثر 18/6درصد را برای عسل مرغوب تعییین کرده است. اگر میزان آب موجود در عسل 18 درصد باشد چگالی و یا وزن مخصوص آن 1/417 هست و اگر 15 درصد باشد چگالی آن 1/435 هست. شما می توانید به راحتی در منزل چگالی عسل را تعیین کنید. فقط کافیست مثلا در یک ظرف کوچک 100 گرم آب وزن کنید و در ظرف مشابه به همان حجم عسل بریزید و آن را وزن کنید از تقسیم وزن عسل به وزن آب چگالی عسل بدست می آید. البته باید توجه داشته باشید بعضی از انواع عسل مثل عسل مرکبات میزان رطوبت بالایی دارند و به همین خاطر چگالی و ویسکوزیته آنها کم می باشد.

بعضی از افراد سعی می کنند که از روی رنگ عسل، خلوص عسل را تشخیص دهند اما رنگ عسل نشانگر طبیعی بودن و یا نبودن عسل نیست و فقط می تواند معرف منبع شهد غالبی که  زنبورعسل استفاده کرده است باشد و عسل ها به دلیل منابع شهد مختلف خواص متفاوت و یا رایحه متفاوتی دارا هستند. به عنوان مثال محققان دانشگاه ایلینویز آمریکا [3] نشان داده اند که عسل های با رنگ تیره تر از میزان آنتی اکسیدان بیشتری برخوردار هستند. و به طبع خواص دارویی بیشتری دارند.

اما درمورد شکرک زدن عسل هم چند نکته را بیان می کنم.

البته زنبورداران دوست دارند به جای واژه شکرک زدن از رس کردن استفاده کنند. در گذشته هر عسل شکرک زده ای را تقلبی می دانستند اما خوشبختانه مدتی هست که آگاهی ها در این زمینه افزایش یافته است. تقریبا همه عسل ها چه طبیعی و چه غیر طبیعی( از تغذیه زنبورعسل با آب شکر بدست می آید و با عسل تقلبی که زنبورعسل در تولید آن نقشی ندارد متفاوت هست) شکرک می زنند. اما شکرک زدن آنها با هم متفاوت هست. عسل طبیعی وقتی شکرک می زند حالتی شبیه به روغن حیوانی پیدا می کند و بلورهای آن درشت و محکم نیستند و زیر دست به راحتی له می شوند. اما عسل غیرطبیعی بلورهای شبیه به شکر، زبر و درشت دارد و زیر دست له نمی شوند.

 در آخر باید ذکر کنم که در بین مردم روش های زیادی برای تشخیص عسل طبیعی رایج شده است که بعضی از آنها کاملا بی ربط هستند و اساس علمی ندارند. و بعضی دیگر بر اساس خواص فیزیکی عسل ابداع شده اند مثل ریختن عسل در آب سرد و مشاهده سرعت حل شدن آن یا سرعت خروج حباب از عسل ( که بستگی به میزان رطوبت و ویسکوزیته عسل دارند) یا دیده نشدن اجسام از پشت ظرف شیشه ای عسل(خاصیت کلوییدی عسل). اما این روش ها روش قطعی نیستند و ممکن است یک عسل طبیعی را غیرطبیعی و یا برعکس نشان دهند.